Σεξουαλική δυσλειτουργία γυναικών
Η σεξουαλική δυσλειτουργία στη γυναίκα περιλαμβάνει την επώδυνη συνουσία (δυσπαρευνία), επώδυνο σπασμό των μυών του κόλπου και προβλήματα με σεξουαλική επιθυμία, διέγερση ή οργασμό.
- Η κατάθλιψη ή το άγχος, άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες, διάφορες διαταραχές και φάρμακα, καθώς επίσης και προβλήματα σχέσεων μπορεί να συντελέσουν στο να έχει μια γυναίκα πρόβλημα την ερωτική της ζωή.
- Για τον εντοπισμό του προβλήματος, ο γιατρός συχνά χρειάζεται να συζητήσει με τους δύο συντρόφους, με τον καθένα ξεχωριστά και με τους δύο μαζί και, αν χρειάζεται, να εξετάσει τη γυναίκα, ειδικά αν αναφέρονται προβλήματα με πόνο κατά την ερωτική επαφή.
- Ανεξάρτητα από την αιτία, η βελτίωση των σχέσεων και μια πιο ξεκάθαρη και ανοικτή επικοινωνία, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση του προβλήματος.
Υπολογίζεται πως 30-50% των γυναικών βιώνουν σεξουαλικά προβλήματα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Αν τα προβλήματα είναι τέτοια ώστε να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, τότε τα ονομάζουμε σεξουαλική δυσλειτουργία. Μπορεί να εκφραστεί και να περιγραφεί με επί μέρους όρους:
- Έλλειψη επιθυμίας για σεξουαλική δραστηριότητα.
- Ακούσια σύσπαση των μυών γύρω από τον κόλπο.
- Επίμονη και μη επιθυμητή γενετήσια διέγερση.
Όμως τέτοιου είδους ταξινομήσεις δεν είναι πάντα χρήσιμες. Σχεδόν όλες οι γυναίκες με σεξουαλική δυσλειτουργία έχουν στοιχεία από περισσότερα του ενός ειδικά προβλήματα. Για παράδειγμα, γυναίκες που έχουν δυσκολία στο να διεγερθούν ερωτικά, μπορεί να απολαμβάνουν λιγότερο το σεξ, να δυσκολεύονται να φτάσουν σε οργασμό, ή να αισθάνονται πόνο κατά τη συνουσία. Είναι κατανοητό πως γυναίκες με τέτοια προβλήματα, χάνουν το ενδιαφέρον και την επιθυμία τους για σεξ.
Φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία
Η σεξουαλική λειτουργία περιλαμβάνει συνιστώσες του σώματος (νευρικό κυκλοφοριακό και ενδοκρινικό σύστημα) και του πνεύματος (σκέψεις και συναισθήματα). Η ερωτική ανταπόκριση διακρίνεται στα παρακάτω στάδια:
- Κινητοποίηση είναι η επιθυμία της γυναίκας να ξεκινήσει ή να συνεχίσει μια σεξουαλική δραστηριότητα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό, περιλαμβανομένης της σεξουαλικής επιθυμίας. Η επιθυμία μπορεί να πυροδοτηθεί από σκέψεις, λέξεις, θεάματα, οσμές ή άγγιγμα. Η επιθυμία μπορεί να είναι από την αρχή έκδηλη, ή μπορεί να εκδηλωθεί μόλις η γυναίκα διεγερθεί.
- Η διέγερση έχει ένα υποκειμενικό στοιχείο (τη σεξουαλική αναστάτωση που γίνεται στη σκέψη) και ένα φυσικό στοιχείο (αύξηση της ροής του αίματος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων). Στις γυναίκες η αυξημένη ροή αίματος προκαλεί διόγκωση της κλειτορίδας (αντιστοιχεί στο πέος του άνδρα) και των τοιχωμάτων του κόλπου. Η αύξηση της αιματικής ροής αυξάνει επίσης τις κολπικές εκκρίσεις (παρέχοντας λίπανση). Η αιματική ροή μπορεί να αυξηθεί και χωρίς η γυναίκα να έχει συναίσθηση και χωρίς να αισθάνεται ερωτική διέγερση.
- Οργασμός είναι η κορύφωση της κλιμάκωσης της σεξουαλικής έξαρσης. Πριν τον οργασμό αυξάνεται η τάση των μυών σε όλο το σώμα. Τη στιγμή που ξεκινάει ο οργασμός, οι μυς γύωρ από τον κόλπο συσπώνται ρυθμικά. Οι γυναίκες μπορούν να έχουν αρκετούς αλεπάλληλους οργασμούς.
- Λύση είναι μια αίσθηση ευεξίας και διάχυτης μυϊκής χάλασης. Όμως η φάση αυτή μπορεί να επέλθει σταδιακά μετά από φάση έντονης σεξουαλικής ευχαρίστησης, χωρίς να μεσολαβήσει οργασμός. Μερικές γυναίκες μπορούν να ανταποκριθούν σε πρόσθετα διεγερτικά ερεθίσματα σχεδόν αμέσως μετά από έναν οργασμό, χωρίς φάση λύσης.
Οι περισσότεροι άνθρωποι – άνδρες και γυναίκες – εμπλέκονται σε μια σεξουαλική σχέση για διάφορους λόγους:
- ερωτική έλξη από κάποιο πρόσωπο.
- επιθυμία ηδονής
- τρυφερότητα
- αγάπη
- ρομαντισμός
- οικειότητα
Όμως οι γυναίκες πιο συχνά έχουν συναισθηματικά κίνητρα όπως:
- συναισθηματική οικειότητα
- Ενίσχυση του αισθήματος ευεξίας
- Επιβεβαίωση ότι αρέσουν
- Να ευχαριστήσουν ή να κατευνάσουν το σύντροφο
Ειδικά όταν η ερωτική σχέση είναι μακροχρόνια, οι γυναίκες συχνά έχουν μικρή ή καθόλου επιθυμία για σεξ πριν από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας (αρχική επιθυμία). Η επιθυμία μπορεί να αναπτυχθεί μετά την έναρξη της δραστηριότητας και των ερεθισμών. Η επιθυμία που προηγείται της έναρξης του ερωτικού παιχνιδιού τις περισσότερες φορές μειώνεται με την ηλικία, αλλά περιστασιακά αυξάνεται όταν η γυναίκα , ανεξάρτητα από την ηλικία της, έχει ένα νέο σύντροφο. Μερικές γυναίκες μπορεί να αισθάνονται σεξουαλική ικανοποίηση ανεξάρτητα από την επίτευξη οργασμού. Άλλες έχουν πολύ μεγαλύτερη σεξουαλική ικανοποίηση με τον οργασμό.
Πολλοί παράγοντες προκαλούν ή συμβάλλουν στη δημιουργία σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Οι αιτίες είναι φυσικές και ψυχολογικές. Όμως αυτές οι δύο κατηγορίες αιτιών δεν είναι σαφείς, καθώς οι ψυχολογικοί παράγοντες προκαλούν φυσικές μεταβολές στον εγκέφαλο, τα νεύρα, τις ορμόνες και, τελικά, στα γεννητικά όργανα. Ομοίως οι φυσικές μεταβολές μπορεί να έχουν ψυχολογικές επιπτώσεις, που με τη σειρά τους προκαλούν περισσότερα φυσικά αποτελέσματα. Μερικοί παράγοντες σχετίζονται περισσότερο με τις συνθήκες παρά με την ίδια τη γυναίκα.
Ψυχολογικοί παράγοντες.
Συχνά εμπλέκονται το άγχος και η κατάθλιψη. Προηγηθείσες ψυχολογικές εμπειρίες μπορεί να επηρεάσουν τη σεξουαλική της ανάπτυξη και να δημιουργήσουν προβλήματα:
- Βίαιες προηγηθείσες σεξουαλικές ή άλλες εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, ντροπή ή ενοχές.
- Συναισθηματική , φυσική ή σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της παιδικής ή της εφηβικής ηλικίας μπορεί να εκπαιδεύσει τα παιδιά να ελέγχουν και να κρύβουν τα συναισθήματά τους, κάτι που αποτελεί χρήσιμο αμυντικό μηχανισμό. Όμως γυναίκες που ελέγχουν και κρύβουν τα συναισθήματά τους συνήθως δυσκολεύονται να εκφράσουν τα σεξουαλικά τους αισθήματα.
- Αν μια γυναίκα χάσει έναν από τους γονείς ή άλλο αγαπημένο πρόσωπο κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μπορεί να έχει δυσκολία στο να νοιώσει οικειότητα με έναν σεξουαλικό σύντροφο, διότι έχει κατά βάθος το φόβο μιας παρόμοιας απώλειας, συνήθως ασυνείδητα.
Διάφορες ανησυχίες γύρω από το σεξ, όπως για παράδειγμα ανησυχίες για ανεπιθύμητες συνέπειες ή για το αν θα καταφέρει ο σύντροφος να ολοκληρώσει, μπορεί να επηρεάσουν την ερωτική λειτουργία.
Περιστασιακοί παράγοντες
Είναι παράγοντες που σχετίζονται με:
- Την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ίδια η γυναίκα. Για παράδειγμα γυναίκες μπορεί να έχουν χαμηλή σεξουαλική αυτό-εκτίμηση αν έχουν προβλήματα γονιμότητας, ή έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση αφαίρεσης στήθους, μήτρας ή άλλου τμήματος του σώματος που σχετίζεται με το σεξ.
- Τη σχέση. Κάποιες γυναίκες μπορεί να μην εμπιστεύονται τον ερωτικό τους σύντροφο ή να νιώθουν αρνητικά αισθήματα για αυτόν. Μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είναι τόσο επιθυμητές από τον ερωτικό τους σύντροφο, όσο ήταν παλιότερα.
- Το περιβάλλον. Μπορεί να μην είναι ερωτικό, απομονωμένο ή αρκετά ασφαλές για ανεμπόδιστη σεξουαλική έκφραση.
- Πολιτισμικό υπόβαθρο. Γυναίκες μπορεί να προέρχονται από πολιτισμική ομάδα που απαγορεύει τη σεξουαλική έκφραση ή δραστηριότητα. Κάποιες πολιτισμικές ομάδες μερικές φορές κάνουν τις γυναίκες να ντρέπονται ή να νιώθουν ενοχές για τη σεξουαλικότητα τους. Μπορεί οι γυναίκες και οι σύντροφοι τους να προέρχονται από κοινωνίες με διαφορετική θεώρηση για κάποιες σεξουαλικές πρακτικές.
- Αποσπάσεις. Η οικογένεια, η εργασία, τα οικονομικά και πολλά άλλα πράγματα μπορεί να απασχολούν μια γυναίκα και έτσι να εμποδίζουν την ερωτική τους διέγερση.
Φυσικοί παράγοντες
Διάφορες φυσικές καταστάσεις και φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν ή να συμβάλουν στη σεξουαλική δυσλειτουργία. Ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν με την ηλικία ή λόγω κάποιας διαταραχής μπορεί επίσης να ενέχονται. Για παράδειγμα ο βλεννογόνος του κόλπου μπορεί να γίνει λεπτός, ξηρός και ανελαστικός μετά την εμμηνόπαυση, λόγω μείωσης των επιπέδων των οιστρογόνων. Αυτή η κατάσταση, που ονομάζεται ατροφική κολπίτιδα, μπορεί να κάνει τη συνουσία επώδυνη. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να έχει η αφαίρεση και των δύο ωοθηκών.
Προβλήματα με τη σεξουαλική λειτουργία μπορεί επίσης να προκαλέσουν οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Θεραπεία με οιστρογόνα που λαμβάνονται από το στόμα, χρησιμοποιείται μερικές φορές για τον έλεγχο συμπτωμάτων, που οφείλονται στην εμμηνόπαυση και μπορεί να βελτιώσουν τη σεξουαλική λειτουργία σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ανακουφίζοντας την ατροφική κολπίτιδα. Όμως και τα οιστρογόνα που εφαρμόζονται τοπικά στον κόλπο, μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικά για τη θεραπεία της ατροφικής κολπίτιδας. Τα κολπικά οιστρογόνα εισάγονται ως κρέμα με πλαστικό εργαλείο (απλικατέρ), ως κολπικό δισκίο ή ως δακτύλιος που μοιάζει με το αντισυλληπτικό διάφραγμα.
Διάγνωση
Αυτή περιλαμβάνει λεπτομερειακό ιστορικό και από τους δύο ερωτικούς συντρόφους, μαζί και χωριστά. Ο γιατρός κάνει ερωτήσεις για συμπτώματα, άλλες παθολογικές καταστάσεις, τη σχέση του ζευγαριού, την ψυχολογική κατάσταση, το βαθμό αυτοεκτίμησης του καθενός, τις σχέσεις που υπήρχαν στην παιδική ηλικία, παλαιότερες ερωτικές εμπειρίες και στοιχεία που διαγράφουν το πορτρέτο της προσωπικότητας της γυναίκας.
Αν η γυναίκα αισθάνεται πόνο, ο γιατρός πραγματοποιεί εξέταση της πυέλου. Ο γιατρός προσπαθεί να κάνει αυτή την εξέταση όσο ήπια και ευγενικά είναι δυνατό. Η εξέταση γίνεται ήσυχα, αργά και συχνά προηγείται πλήρης περιγραφή της, πριν αυτή αρχίσει. Μερικές φορές, αν η γυναίκα το επιθυμεί, της χορηγείται καθρέφτης ώστε να μπορεί, αν θέλει, να παρατηρεί τα γεννητικά της όργανα κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Αυτό μπορεί να της δίνει το αίσθημα πως έχει τον έλεγχο της κατάστασης σε μεγαλύτερο βαθμό. Αν έχει φόβο για οτιδήποτε εισέρχεται στον κόλπο της, μπορεί να βάλει το χέρι της πάνω στο χέρι του γιατρού, ώστε να ελέγχει τις κινήσεις του στην εσωτερική εξέταση. Για τη διάγνωση σεξουαλικών προβλημάτων οι γιατροί συνήθως δεν χρησιμοποιούν όργανο όπως το μητροσκόπιο κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Όμως, αν ο γιατρός υποπτεύεται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, μπορεί να εισάγει μητροσκόπιο μέσα στον κόλπο ώστε να απομακρύνει μεταξύ τους τα τοιχώματα και μα πάρει δείγμα των εκκρίσεων για εξετάσεις.
Θεραπεία
Κάποιες θεραπευτικές οδηγίες ή ενέργειες εξαρτώνται από την αιτία της δυσλειτουργίας. Εν τούτοις, κάποια γενικά μέτρα μπορεί να βοηθήσουν, ανεξάρτητα από την αιτία:
- Αφιέρωση χρόνου για σεξουαλική δραστηριότητα. Συχνά γυναίκες που είναι περισπασμένες σε πολλές ευθύνες και υποχρεώσεις, μπορεί να αποσπώνται από τέτοιες δραστηριότητες, όπως είναι η δουλειά, το νοικοκυριό, τα παιδιά και κοινωνικές υποχρεώσεις . Είναι σημαντικό να δίδεται προτεραιότητα στο σεξ και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτό να μη μοιράζεται με άλλες δραστηριότητες.
- Εξάσκηση ενσυνειδητότητας (mindfulness). Η γυναίκα μπορεί να εκπαιδευτεί να εστιάζει τη σκέψη της σε ότι συμβαίνει τη συγκεκριμένη στιγμή, παρά να το κρίνει ή να το παρακολουθεί. Αυτό βοηθά τη γυναίκα να ελευθερώνεται από αποσπάσεις της προσοχής και της επιτρέπει να απορροφάται στις αισθήσεις κατά τη διάρκεια του ερωτικού παιχνιδιού, ζώντας τη «στιγμή». Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές πηγές που διδάσκουν πως μπορεί κανείς να αυξήσει την ενσυνειδητότητά του.
- Βελτίωση της επικοινωνίας μέσα στο ζευγάρι, περιλαμβάνοντας και συζητήσεις γύρω από το σεξ.
- Επιλογή του κατάλληλου χρόνου και τόπου για σεξουαλική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, αργά το βράδυ, όταν η γυναίκα νυστάζει και θέλει να κοιμηθεί, δεν είναι ο καταλληλότερος χρόνος. Αν η γυναίκα φοβάται πως κάποιοι θα καταλάβουν ότι κάνει σεξ ή θα την διακόψουν, ο χώρος που θα διεξαχθεί το ερωτικό παιχνίδι πρέπει να είναι απομονωμένος και ασφαλής. Ο χρόνος που αφιερώνεται στη διαδικασία πρέπει να είναι άνετος και τα αντικείμενα στο περιβάλλον να διευκολύνουν τα σεξουαλικά αισθήματα.
- Ποικιλία στο ερωτικό παιχνίδι. Για παράδειγμα το χάιδεμα και το φίλημα σε διάφορα σημεία του σώματος και το να αγγίζουν οι σύντροφοι ο ένας τα γεννητικά όργανα του άλλου, επί αρκετό χρόνο πριν αρχίσει η συνουσία, μπορεί να αυξήσει την οικειότητα και να μειώσει το άγχος.
- Η αφιέρωση αρκετού χρόνου κατά το οποίο το ζευγάρι να είναι κοντά χωρίς σεξουαλική δραστηριότητα, όπως π.χ. για συζήτηση, κάνει πιο πιθανό το να έρθει η επιθυμία για απόλαυση σεξουαλικής δραστηριότητας μετά.
- Ενθάρρυνση της ανάπτυξης εμπιστοσύνης, σεβασμού και συναισθηματικής οικειότητας μεταξύ των ερωτικών συντρόφων. Αυτές οι συνιστώσες πρέπει να καλλιεργούνται με ή χωρίς επαγγελματική βοήθεια. Οι γυναίκες έχουν ανάγκη από αυτές τις παραμέτρους για να λειτουργήσουν σεξουαλικά. Τα ζευγάρια μπορεί να χρειάζονται βοήθεια, για να μάθουν να ξεπερνούν τις διαφωνίες τους, οι οποίες μπορεί να δημιουργούν πρόβλημα στη σχέση.
- Λήψη μέτρων για πρόληψη ανεπιθύμητων συνεπειών. Τυπικά τέτοια μέτρα είναι αυτά που αποσκοπούν στην αντισύλληψη ή την προστασία από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Φόβοι για αυτές τις συνέπειες αναστέλλουν την επιθυμία.
Απλά και μόνο η συνειδητοποίηση του τι χρειάζεται για μια υγιή σεξουαλική λειτουργία, μπορεί να είναι αρκετή, ώστε να βοηθήσει τις περισσότερες γυναίκες, να αλλάξουν τη σκέψη ή τη συμπεριφορά τους. Όμως, συχνά περισσότερες από μία παρεμβάσεις είναι απαραίτητες, καθώς πολλές γυναίκες έχουν περισσότερους του ενός τύπους σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Συχνά οι γυναίκες βοηθούνται από ψυχολογική υποστήριξη. Για παράδειγμα μια γυναίκα μπορεί να ξεπεράσει την αρνητική αυτοεκτίμησή της, που προκύπτει από κάποια ασθένεια ή υπογονιμότητα. Αρχικά οι γυναίκες καλούνται να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν αυτές τις σκέψεις και στη συνέχεια να τις αντιμετωπίζουν απλά ως σκέψεις και όχι να τις αποδέχονται ως πραγματικότητα.
Καθώς οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI) συμβάλλουν σε πολλούς τύπους σεξουαλικής δυσλειτουργίας, η αντικατάστασή τους με άλλο αντικαταθλιπτικό που έχει σε μικρότερο βαθμό αυτές τις παρενέργειες, μπορεί να βοηθήσει. Τέτοια φάρμακα περιλαμβάνουν το βουπρόπιο, τη μοκλοβεμίδη, τη μιτραζαπίνη και τη δουλοξετίνη. Επίσης το βουπρόπιο όταν λαμβάνεται μαζί με έναν SSRI, μειώνει τη δυσμενή επίδραση του τελευταίου πάνω στη σεξουαλική λειτουργία. Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν, πως γυναίκες οι οποίες σταμάτησαν να έχουν οργασμούς, μόλις ξεκίνησαν να παίρνουν ένα SSRI, η σιλδεναφίλη τις βοήθησε, να ανακτήσουν τους οργασμούς τους.
Interested in reading more articles? Click here to explore our extensive collection and deepen your understanding.
